Колку често размислувате за тоа колку е подарок да можете да ги запомните случајните артикли што треба да ги додадете во вашата корпа во супермаркетот, без список?
Или фактот дека сè уште ги паметите стиховите од омилената песна од детството? Или што е со спомените од вашиот последен роденден, слава или пак дури и да се сетите на имињата на луѓето кои седат со вас на масата?
За значителен дел од светската популација – за оние со деменција – многу или сите од тие задачи се сериозен предизвик.
Пред три недели, една нова студија процени дека кај постарите лица во САД, 1 од 10 имаат деменција, а уште 22% имаат благо когнитивно оштетување (што може да напредува во целосна деменција).
Но, благодарение на друго ново истражување објавено на 7 ноември 2022 година, во списанието Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), можеби гледаме малку пооптимистички тренд во однос на нашето колективно здравје на мозокот.
Стапките на деменција всушност се намалуваат кај оние 65 и постари, паѓајќи од 12,2% од населението во 2000 година на само 8,5% во 2016 година.
За да дојдат до овој заклучок, истражувачите користеле податоци од 21.000 луѓе кои учествувале во Студијата за здравје и пензионирање, големо, репрезентативно за населението истражување на национално ниво кое се спроведувало 20 години.
Откако ги разјаснија бројките, истражувачите открија дека преваленцата на деменција прилагодена според возраста кај луѓето 65 и повеќе години во 2000 година била малку над 12%.
Малку повеќе од 1 од 10 американски постари возрасни лица имале деменција во тоа време. До 2016 година, оваа стапка паднала на 8,5%, што претставува намалување од 3,7 процентни поени или околу 30%.
Иако стапката на деменција кај жените, исто така, паднала помеѓу 2000 и 2016 година – од 13,6% на нешто под 10% – жените во целина продолжуваат со повисоки стапки на деменција од мажите (чии стапки паднаа од околу 10% на 7%).
Истражувачите претпоставуваат дека оваа разлика може да биде поврзана со начинот на кој естрогенот влијае на мозокот за време на менопаузата, иако се потребни повеќе истражувања.
Повисоките количини на целокупното образование и пониските стапки на пушење низ САД може да бидат фактор за ова колективно намалување на преваленцата на деменција, но тешко е да се прецизира точната причина.
Во повеќето случаи, тоа е намалување на факторите на ризик и може да вклучува висок крвен притисок, неактивност, диета со недоволно целосна храна, лош сон и многу повеќе.
Како да го намалите ризикот од деменција
Без оглед на точниот број на луѓе со деменција или процентот на преваленца, најважното нешто што треба да се запамети е дека дел од ризикот од деменција е во ваша контрола.
Генетските фактори секако влијаат на здравјето на нашиот мозок – и на нашиот вкупен ризик од хронични болести – но нашите секојдневни навики исто така играат голема улога.
Бидејќи е невозможно целосно да се открие нашата семејна историја, а научниците сè уште бараат лек за деменција, паметно е да се фокусираме на факторите на ризик што може да се
модифицираат, или на навиките на животниот стил кои се во наша контрола и е докажано дека се поврзани со здравјето на мозокот.
Според упатствата за намалување на ризикот и превенција издадени од Здружението за Алцхајмерова болест во САД, еве 10 здрави стратегии кои можат да помогнат во зајакнувањето на вашиот мозок:
- Јадете хранлива, добро балансирана диета која содржи малку рафинирани јаглехидрати и содржи доволно диететски влакна (диетата DASH, медитеранската диета и диетата MIND се сите паметни избори).
- Следете го и контролирајте го вашиот крвен притисок.
- Внимавајте на нивото на холестерол.
- Целете кон стабилен опсег на шеќер во крвта.
- Движете го вашето тело.
- Не пушете и разговарајте со вашиот лекар за помош со откажување од цигарите, доколку пушите.
- Обидете се да останете социјално поврзани.
- Ограничете ја употребата на алкохол.
- Потрудете се да имате 7 до 9 часа сон секоја вечер.
- Предизвикајте го мозокот преку загатки, игри, читање, музика или други хоби.
